Góry Stołowe - kraina zrodzona z morza

• PNGS
• PRZYRODA
• TURYSTYKA
• EDUKACJA
• OCHRONA PRZYRODY
• OGŁOSZENIA
• GALERIA

• Geologia
• Rośliny i grzyby
• Zwierzęta

  Geologia i geomorfologia

    Nazwa Góry Stołowe doskonale opisuje ich krajobraz, którego charakterystycznymi elementami są rozległe płaszczyzny zrównań i wznoszące się nad nimi, urwistymi ścianami, płaskie stoliwa skalnych bastionów. Unikalna rzeźba, wzbogacona dużym nagromadzeniem rozmaitych form erozji piaskowców w postaci głębokich szczelin, labiryntów i blokowisk skalnych, czy pojedynczych skałek o niespotykanych kształtach, czyni Góry Stołowe wyjątkowymi w skali Polski. Rzeźba ta jest odzwierciedleniem płytowej budowy geologicznej związanej z osadowym pochodzeniem tworzących je skał. W późnej kredzie, w okresie między ok. 95 do 80 mln lat obszar dzisiejszych Gór Stołowych stanowił zatokę rozległego i płytkiego morza czeskiego. Spływające z przylegających obszarów lądowych rzeki nanosiły materiał zwietrzelinowy, który osadzał się na jego dnie. W rezultacie utworzyły się trzy poziomy piaskowców: dolny, środkowy i górny, powstałe z gruboziarnistych osadów przedzielonych drobnoziarnistymi marglami. Piaskowce te zalegają prawie poziomo, a od licznych pionowych spękań noszą nazwę ciosowych. Skały margliste w południowo- zachodniej części gór łączą się w jeden kompleks o znacznej miąższości. Swój współczesny wygląd Góry Stołowe zawdzięczają stosunkowo młodym ruchom tektonicznym oraz erozji, które rozpoczęły się w miocenie i trwają po dzień dzisiejszy. Charakterystyczne powierzchnie zrównań powstały w wyniku długotrwałych okresów tektonicznego spokoju przed kolejnymi okresami wypiętrzania. Znajdują się one na trzech poziomach:

• Poziom III lub górny - wyniesiony dziś na wysokość 850 - 919 m n.p.m., na fragmentach górnej, najmłodszej, najsilniej zerodowanej piaskowcowej warstwy osadowej (górne piaskowce ciosowe); tworzą go wierzchowiny Wielkiego i Małego Szczelińca, Skalniaka i Narożnika.
• Poziom II lub środkowy - na wysokości 500 - 800 m n.p.m.; przykryty grubą zwietrzeliną skał marglistych budujących wraz z środkowymi piaskowcami ciosowymi niższą warstwę osadową; na tym poziomie położone są wsie Karłów, Pasterka i Łężyce Górne.
• Poziom I lub dolny w płn.- wsch. części gór na wysokości 400 - 500 m n.p.m.

W granicach Parku Narodowego oprócz Gór Stołowych zajmujących znacznie większą północną i wschodnią jego część, znalazł się przylegający do nich od południowego-zachodu fragment Wzgórz Lewińskich, zbudowany z granitoidu kudowskiego. Powstał on w okresie między 330 a 300 mln lat temu. Niektóre wychodnie lub odsłonięcia tych granitoidów występujących na terenie parku stanowią "Czartowski Kamień" oraz usytuowana przy Szosie Stu Zakrętów "Czerwona Skałka". Tego samego wieku są również piaskowce z okolic Pstrążnej i Jakubowic, w których można znaleźć ślady odciśniętych karbońskich roślin. Najstarszymi skałami występującymi na terenie Parku są łupki łyszczykowe otaczające granitoid kudowski. Łatwa dostępność skał budujących Góry Stołowe i Wzgórza Lewińskie sprawiła, że od dawna eksploatowano je w licznych, choć niewielkich kamieniołomach. Dziś wydobywa się tylko piaskowce ciosowe w dwu kamieniołomach w Radkowie i koło Polanicy Zdroju, wykorzystując je dla potrzeb budownictwa i kamieniarstwa. Oprócz surowców skalnych w rejonie Pstrążnej eksploatowano w XIX w. węgiel kamienny w mało wydajnych kopalniach

• Klimat a rzeźba
• Woda w procesie kształtowania rzeźby

Copyright by Park Narodowy Gór Stołowych