Znaczne zalesienie terenu i korzystne warunki wilgotnościowe sprawiają,
że mają one bardzo istotny udział w środowisku przyrodniczym Gór Stołowych.
Są one, jak dotychczas, mało rozpoznane. Niemniej wiadomo, że w lasach Parku
można znaleźć większość znanych grzybów wielkoowocnikowych jak: borowik
szlachetny, podgrzybek złotawy, podgrzybek zajączek, koźlarz czerwony, opieńka
miodowa, muchomor czerwony, mleczaj rydz. Z mniej z mniej pospolitych, na
leśnych polanach i bardziej suchych łąkach w pobliżu lasów, występuje czubajka
kania, a w wilgotnych zbiorowiskach trawiastych mały, żółty grzybek - wodnica
cytrynowa. Martwe drzewa atakowane są przez huby, w tym często spotykaną na
bukach żagiew (hubę) pospolitą. Z rzadkich gatunków grzybów wymienić trzeba: szmaciaka gałęzistego, purchawicę olbrzymią,
sromotnika bezwstydnego i soplówkę jodłową.
Flora roślin zarodnikowych Parku Narodowego Gór Stołowych jest obficie
reprezentowana. Związane jest to z wyjątkową budową geologiczną, występowaniem
dużych ilości odkrytych powierzchni skalnych, urozmaiconą rzeźbą i sprzyjającym
rozwojowi tej grupy roślin wilgotnym klimatem. Zatrzymywanie wody na
nieprzepuszczalnym podłożu w obrębie mułowców i margli środkowego poziomu
zrównania gór sprzyja utrzymywaniu się dużej ilości wilgotnych siedlisk -
młak źródliskowych i torfowisk. Duże znaczenie, głównie dla występujących
na skałach sinic, wątrobowców i mchów mają także czynniki mikroklimatyczne,
zwłaszcza w strefie górnych piaskowców ciosowych. Skały te, dzięki zdolności
nasiąkania wodą w rejonie znacznej ilości opadów, dodatkowo wpływają na
utrzymywanie się znacznej wilgotności powietrza. Szczególnie wilgotny mikroklimat
panuje w szczelinach i rozpadlinach tych skał, ze względu na zaleganie
zimniejszego powietrza, zmniejszenie parowania i znacznie późniejsze topnienie
śniegu. Ciekawym ekosystemem rozwijającym się w warunkach mikroklimatu rozpadlin
i pseudo- jaskiń piaskowcowych skał są tzw. "stalagmity korzeniowe". Powstają
one w przypadku gdy rosnący blisko powierzchni gleby młody korzeń drzewa (np.
buka) natrafi na ciągle kapiącą ze stropu lub skalnego nawisu wodę. Wytwarza
on wtedy gęsty splot drobniutkich korzonków rosnących w środowisku powietrznym
w kierunku kapiącej wody. Splot ten przerośnięty jest gęsto strzępkami
grzybów mikoryzowych. Zasiedlają go także wątrobowce, glony, sinice i liczne
zwierzęta bezkręgowe (skoczogonki, drobne chrząszcze, mrówki) żywiące się
wydzieliną korzeni i strzępkami grzybni oraz polujące na nie drapieżniki -
głównie pająki. W zależności od intensywności kapania wody omawiane
"stalagmity korzeniowe" osiągają wysokość do 10 a nawet 50 cm i mają
od kilku do kilkunastu centymetrów średnicy. Dorastając do stropu pseudo-
jaskini tworzą czasem "korzeniowe stalagnaty". Góry Stołowe są jedynym
w Polsce tak dużym obszarem występowania piaskowców ciosowych, dlatego
związana z nimi flora roślin zarodnikowych jest również wyjątkowa.
Charakteryzuje ją m. in. duża ilość gatunków wątrobowców. Ta prymitywna
grupa mszaków wymaga większej niż mchy wilgotności powietrza. Wątrobowce
wyraźnie różnią się od mchów. Posiadają znacznie mniejsze zróżnicowanie
tkankowe i często plechowatą budowę ciała. Inaczej także ukształtowane
są organy rozmnażania wątrobowców. Przykładem tej grupy roślin może być
pleszanka, której trzy gatunki spotykane są na terenie
Parku Narodowego Gór Stołowych. Spośród stwierdzonych na tu ponad 120
taksonów wątrobowców, przynajmniej 5 nie występuje na innych stanowiskach
w Polsce, a cały szereg to gatunki bardzo rzadkie w kraju. Jednym z nich
jest rosnący na ścianach szczelin na Szczelińcu Wielkim Gymnocolea
acutiloba, uważany za relikt pamiętający okres trzeciorzędu. Duża część
wątrobowców Parku to gatunki górskie, przy czym wiele z nich występuje
znacznie poniżej granicy wysokościowej osiąganej w innych
pasmach górskich. To samo dotyczy mchów, wśród których na 224 stwierdzone
tu gatunki 86 to gatunki górskie, w tym 13 wysokogórskie. Wśród mchów
rosnących na terenie Parku na szczególną uwagę zasługuje obecność
jednego gatunku endemicznego Dicranum sendtneri, jednego nowego dla
Polski i czterech gatunków nowych dla Sudetów. Ciekawostką jest
występowanie mchu świetlanki stwierdzonego w rozpadlinach Szczelińca.
Kiełkujący z zarodnika splątek tej roślinki wytwarza duże kuliste
komórki odbijające promienie świetlne, dlatego mech ten w ciemnych
szczelinach jarzy się zielonkawym światłem. Bardzo dekoracyjnym gatunkiem
często spotykanym na skałach i w wilgotnych lasach świerkowych jest modrzaczek,
posiadający silnie higroskopijne liście dzięki specjalnym komórkom chłonącym wodę.
Pomimo niewielkiego obszaru Gór Stołowych i małej wysokości nad poziomem morza
rośnie tu także wiele cennych form, odmian i gatunków porostów. W opracowaniu
Tobolewskiego sprzed przeszło 40 lat podano listę 214 taksonów, w tym podgatunki
i odmiany o charakterze endemicznym, 2 taksony nowe dla nauki, 3 gatunki nowe dla
Polski i wiele gatunków wysokogórskich rosnących w Górach Stołowych rekordowo nisko.
Dane te koniecznie wymagają weryfikacji, ze względu na znaczny wzrost zanieczyszczenia
powietrza, na co jak wiadomo porosty są bardzo wrażliwe, oraz zniszczenie wielu
naturalnych siedlisk, tym bardziej, że wiele gatunków ujętych na wspomnianej
liście znanych było z pojedynczych stanowisk. Rośliny zarodnikowe mają zwykle
duży udział w tworzeniu zbiorowisk naskalnych. W Parku Narodowym Gór Stołowych
szczególnie interesujące fitocenozy tego typu wytworzyły się na naturalnych
odkrywkach skał marglistych zawierających wapń. Dominują w nich wapieniolubne
gatunki mszaków, a na dalszych etapach sukcesji pojawiają się zbiorowiska także z
udziałem paproci i roślin kwiatowych. Spośród ciekawszych paproci można tu spotkać
gatunki suboceaniczne jak: zanokcicę zieloną, zanokcicę skalną, paprotnicę kruchą,
oraz górskie, takie jak paprotnik kolczysty. Z roślin kwiatowych w jednym z takich
zbiorowisk występuje skalnica zwodnicza -prawdziwy rarytas we florze Parku. Ta biało
kwitnąca, zwieszająca się z półek skalnych poduszkowa roślina rośnie tylko na jednym
stanowisku w Górach Stołowych i zarazem jedynym w Polsce. Znajduje się ona w
Polskiej Czerwonej Księdze Roślin, ale jest również gatunkiem rzadkim w Europie.
Inną wartą wymienienia rośliną wyższą znalezioną w omawianym zbiorowisku jest
rzadki w naszej florze rzeżusznik piaskowy Borbasa.
Chcesz wiedzieć więcej?... Wybierz temat:
Park Narodowy Gór Stołowych
ul. Słoneczna 31
57-350 Kudowa Zdrój
tel. +48 74/ 8661-436, +48 74/ 8662-097
fax. +48 74/ 8654-918
pngs@pngs.com.pl
Copyright by Park Narodowy Gór Stołowych