• PNGS
• PRZYRODA
• TURYSTYKA
• EDUKACJA
• OCHRONA PRZYRODY
• OGŁOSZENIA
• GALERIA

HOME  >   Ochrona przyrody  >   Restytucja jodły  >  

• Ochrona przyrody
• Natura 2000
• Przebudowa drzewostanów
• Restytucja jodły
• Ochrona łąk
• Ochrona torfowisk
• Ochrona płazów
• Ochrona przeciwerozyjna
• Ochrona starych odmian drzew

  Ochrona przyrody w PNGS

Restytucja jodły w Górach Stołowych

Jodła pospolita jest środkowoeuropejskim drzewiastym gatunkiem górskim. W Sudetach jako składnik drzewostanów zaistniała po ostatnim zlodowaceniu, około 5000 lat temu. Jeszcze przed 200 laty była gatunkiem w Górach Stołowych pospolitym, zajmowała istotne miejsce w strukturze gatunkowej drzewostanów. Obecnie jest gatunkiem bardzo rzadkim.

Góry Stołowe podobnie jak całe Sudety zostały dosyć wcześnie skolonizowane i zaludnione a w późniejszych wiekach nawet przeludnione. Wiązało się to z dużym zapotrzebowaniem na drewno: opał, materiał do budowy domów, a jednocześnie wylesieniami obszarów przeznaczanych pod osadnictwo. Proces ten nasilił się mocno w XVII i XVIII wieku zarówno u podnóża jak i w samych górach, obok rozrastających się istniejących średniowiecznych wsi i miasteczek np.: Duszniki Zdr., Pasterka, powstawały ciągle nowe, chociażby: Studena Woda w roku 1784, Karłów w roku 1730, Batorów w roku 1770 (gdzie powstaje huta szkła).

W wieku XVIII w Górach Stołowych, tak jak w całej Środkowej Europie, gospodarka leśna została oparta na podstawach ekonomicznych, związanych z rentą gruntową, zrębowym sposobem wycinania lasu. Ze względu na duże wymagania klimatyczne i siedliskowe młodych jodełek, mniej cenne drewno od drewna świerkowego, a przede wszystkim zrębowy sposób zagospodarowania lasu, jodła stała się gatunkiem niepopularnym. Do odnowień zaczęto używać głównie świerka, wykazuje on bowiem szybki przyrost drewna i dostarcza surowca dobrej jakości.

Przytoczone fakty spowodowały lawinowy spadek udziału jodły w drzewostanach Gór Stołowych. Potwierdzają to badania pyłków drzew w profilach Wielkiego Torfowiska Batorowskiego gdzie gwałtowny spadek udziału pyłku jodły daje się zauważyć od około 200-300 lat.

Współcześnie do procesów ograniczających występowanie jodły, dołączyły jeszcze zanieczyszczenie środowiska, zmiana warunków siedliskowych, spowodowana zwłaszcza przesuszeniem gór (w wyniku nadmiernej eksploatacji źródeł poprzez urządzenia wodociągowe). W ostatnich latach do eliminacji jodły przyczyniły się ponadto jelenie i sarny, których populacja znacznie przekracza stan naturalny. W aktualnej strukturze gatunkowej ekosystemów leśnych Parku, przeważa świerk który zajmuje 83% powierzchni leśnej. Udział jodły ograniczony jest do zaledwie 0.2% powierzchni. W związku z tym zostały opracowane przez pracowników i zaakceptowane przez Radę Naukową Parku podstawowe założenia restytucji (od łacińskiego słowa - restitutio ; oznacza "przywrócenie dawnego stanu") tego gatunku na terenie Parku Narodowego Gór Stołowych.

Przyjęto, że w Parku Narodowym musi to być jodła lokalna, pochodząca z Gór Stołowych. Program restytucji poprzedziła szczegółowa inwentaryzacja zasobów (zainwentaryzowano 5843 dojrzałych egzemplarzy - mogących nakładać szyszki). Zaobserwowane w wyniku inwentaryzacji obradzanie i stwierdzone występowanie młodego pokolenia świadczą, że pomimo niskiej zdrowotności, jodła w Górach Stołowych odnawia się dynamicznie i ma szansę restytucji. Jednak aby zwiększyć jej udział w ekosystemach leśnych do wielkości pożądanej, należy zastosować równolegle dwa kierunki działań:

Pierwszy to maksymalne wykorzystanie istniejących zasobów przyrodniczych tego gatunku w Górach Stołowych, osiągane poprzez:

• ciągły monitoring zmian zdrowotności, dynamiki obradzania i naturalnego odnawiania zachowanych dorosłych jodeł,
• czynne zabiegi hodowlano-ochronne promujące jodłę pojawiającą się samoistnie w dnie lasu jako naturalne odnowienia, poprzez zapewnienie jej odpowiednich warunków środowiskowych do wzrostu i rozwoju,
• zapewnienie odpowiedniej ilości światła dorosłym jodłom by mogły one wyjść spod okapu czyli z ocienienia innych drzew i owocować,
• wielokierunkową ochronę młodych jodeł przed "zakusami" jelenia i sarny

Drugi to sztuczne wprowadzanie jodły do ekosystemu przy wykorzystaniu istniejącej bazy nasiennej. Prace te składają się z kilku etapów i tak mogą Państwo w czasie pobytu w parku zobaczyć:

• Zbiór szyszek jodłowych z drzew stojących. Odbywa się on w miesiącu wrześniu, metodą bezinwazyjną za pomocą specjalnych drabin. Szyszki są następnie suszone, rozpadają się i po oddzieleniu nasion od łusek otrzymujemy czyste nasiona gotowe do siewu.
• Hodowla sadzonek na szkółkach podokapowych. Są to małe kilkuarowe szkółki, które stwarzają kiełkującym rośliną warunki zbliżone do tych panujących w dnie lasu.
• Sztuczne inicjowanie odnowień jodłowych tam gdzie brak jest odnowień naturalnych, poprzez sadzenie wyhodowanych na szkółkach, kilkuletnich sadzonek "pod okapem" przeważnie sztucznych lasów świerkowych. Taki sposób sadzenia młodych jodeł zapewnia nam, z jednej strony stworzenie drzewkom warunków wzrostu i rozwoju zbliżonych do naturalnych, panujących w pierwotnych puszczach środkowoeuropejskich. Wtedy jodła długo rozwijała się pod starymi drzewami różnych gatunków i dopiero po ich śmierci zaczynała panowanie. Z drugiej strony pozwala na komfort przedłużania istnienia, choć sztucznego, to jakże pięknego starodrzewu świerkowego. Jest to swoiste ubezpieczenie gwarantujące ciągłość istnienia ekosystemu, nawet w wypadku klęskowego rozpadu starych świerczyn. Pod nimi rośnie i rozwija się młode, zbliżone składem gatunkowym (z jodłom) do naturalnego pokolenie lasu.
• Ochrona posadzonych drzewek przed konkurencją ze strony roślin zielnych (obkaszanie sadzonek) i negatywnym wpływem zwierząt.

Copyright by Park Narodowy Gór Stołowych