Góry Stołowe - kraina zrodzona z morza
Ochrona przyrody w PNGS
Ochrona i waloryzacja starych odmian drzew i krzewów owocowych w Górach Stołowych
Program "Ochrona i waloryzacja starych odmian drzew i krzewów owocowych w Górach Stołowych" ma na celu zachowanie, popularyzację w społeczeństwie i ochronę starych odmian jabłoni, grusz, czereśni i śliw oraz krzewów owocowych, z terenu Parku Narodowego Gór Stołowych i jego otuliny. Promujemy ideę zachowania naszego dziedzictwa sadowniczego w społeczeństwie. Nasz kraj był zawsze sadowniczym potentatem w Europie. Głównie jabłonie były wszechobecnym elementem krajobrazu i stanowiły podstawę zimowego zaopatrzenia gospodarstw domowych w witaminy. Drzewa i krzewy owocowe przez wieki, były obecne we wszystkich regionach Europy, jednak w każdym różniły się nieznacznie uprawianymi odmianami doskonale przystosowanymi do panujących warunków klimatycznych.
W drugiej połowie dwudziestego wieku zaczęły powstawać towarowe, wielkoobszarowe sady, gdzie sadzono jedynie "przemysłowe" odmiany drzew owocowych. Odmiany te posiadają zwiększoną produktywność (wcześniej i silniej owocują), oraz cechy dostosowane do oczekiwań klientów (są: słodkie, soczyste, "ładne w kształcie") jednak wszystkie o bardzo podobnym smaku. W wyniku tych faktów w ostatnim półwieczu zniszczeniu uległo 80% zasobów starych drzew owocowych. Sposób uprawy sadów towarowych wymógł potrzebę stałej opieki, głównie ochrony chemicznej, drzewa opryskiwane są nawet kilkadziesiąt razy w ciągu sezonu.
 |
 |
Dzisiaj, większa świadomość społeczeństwa o skażeniu środowiska, wymusza coraz wyraźniej stosowanie upraw bez nadmiernej chemizacji. Stąd konieczność powrotu do dawnych odmian, które przez dziesięciolecia radziły sobie świetnie w lokalnym środowisku bez chemii. Nasze działania w ramach programu, skupiają się głównie na poszukiwaniu i inwentaryzowaniu starych egzemplarzy drzew i krzewów (często w opuszczonych osadach i przydrożach), ich ochronie oraz zabiegach ratunkowych ( polepszenie warunków świetlnych, podparcie pochylonych drzew, usuwanie dzikich odrośli podkładkowych). W miarę możliwości wstępnie oznaczamy odmiany czy grupy odmian. Wegetatywne rozmnażamy w celu zachowania wartościowych cech odmianowych. Realizujemy także szeroko zakrojoną edukację na temat tradycyjnych odmian, ale również ekologicznego sposobu pielęgnacji drzew owocowych, niepowodującego negatywnego wpływu na środowisko.
Podsumowując, obszar Gór Stołowych znajduje się w historycznej strefie przenikania się kultur: czeskiej, polskiej i niemieckiej i takie też odmiany drzew owocowych można tu znaleźć. Bardzo popularna jest np. tradycyjna czeska jabłoń Panenske Ćeske. Stwarza to duże trudności z rozpoznawaniem poszczególnych odmian. Na podstawie zbieranych owoców, do dzisiaj rozpoznano około dwudziestu starych odmian jabłoni i grusz. Na terenie Parku istnieje "oryginalny" stary sad (0,45 ha) w wyludnionej miejscowości Ostra Góra. Są tam zachowane stare jabłonie, śliwy, grusze i czereśnie – razem 30 drzew. Zainwentaryzowaliśmy także stare drzewa, rozproszone w różnych lokalizacjach, najczęściej przy ruinach domów, jest ich 80 szt.
 |
 |
W roku 2006, we wsi Jerzykowice Wielkie, na terenie Parku, powstał sad kolekcyjny. Na powierzchni 2,49 ha rośnie tam obecnie 350 szt. młodych drzew, zaszczepionych ze zrazów pobranych z drzew matecznych, starych odmian. Część sadu jest ogólnodostępna dla odwiedzających PNGS, przez sad przebiega zielony szlak turystyczny.
Zapraszamy serdecznie do podziwiania!
Kierujemy serdeczną prośbę do mieszkańców otuliny PNGS oraz okolic: Jeżeli macie informacje nt. rzadkich odmian drzew lub krzewów owocowych (miejsce występowania, informacje) prosimy dzwonić: +48 665 355 555.
Park Narodowy Gór Stołowych
ul. Słoneczna 31
57-350 Kudowa Zdrój
tel. +48 74/ 8661-436, +48 74/ 8662-097
fax. +48 74/ 8654-918
pngs@pngs.com.pl
Copyright by Park Narodowy Gór Stołowych