Góry Stołowe - kraina zrodzona z morza

• PNGS
• PRZYRODA
• TURYSTYKA
• EDUKACJA
• OCHRONA PRZYRODY
• OGŁOSZENIA
• GALERIA

• Geologia
• Rośliny i grzyby
• Zwierzęta

  Świat zwierząt

Płazy

Z występujących w Polsce 18 gatunków płazów w Górach Stołowych żyje 8. Najpopularniejszymi są ropucha szara i żaba trawna. Nierzadko można spotkać salamandrę plamistą, traszkę zwyczajną i traszkę górską. Najrzadszymi i zagrożonymi wyginięciem na terenie Gór Stołowych są ropucha zielona, żaba wodna i traszka grzebieniasta. Ropucha szara jest największym europejskim płazem bezogonowym, występującym bardzo licznie na łąkach, w wilgotnych lasach liściastych i mieszanych Gór Stołowych. Podobnie jak wszyscy przedstawiciele tej gromady, ropucha zjada duże ilości rozmaitych owadów oraz ślimaków. Pospolitym gatunkiem, w Górach Stołowych jest żaba trawna. Znane są miejsca rozrodcze tego gatunku, gdzie wiosną gromadzi się kilkanaście tysięcy osobników po wyczerpującej, szczególnie dla samic, wędrówce z miejsc hibernacji. W trakcie migracji samica często musi dźwigać na swoim grzbiecie samca, nawet przez kilka kilometrów. W okresie rozrodu u samca żaby trawnej pojawia się ubarwienie godowe w postaci niebiesko ubarwionego podgardla oraz rozpoczyna on wydawać odgłosy godowe wzmacniane przez specjalne worki, tzw. rezonatory. Największym spośród płazów obecnym na tym obszarze jest pięknie, kontrastowo ubarwiona salamandra plamista. Samice tego gatunku mogą dorastać do 25 cm. Charakterystyczne ubarwienie ciała (czarne w żółte plamy) ma znaczenie odstraszające. Salamandra jest płazem wybitnie lądowym, prowadzi nocny tryb życia. Jednak obfite deszcze i wysoka temperatura uaktywniają te płazy także w dzień, dlatego nie należy rezygnować z wędrówek po Górach Stołowych w dżdżyste dni, które mogą nam ułatwić spotkanie z tym uroczym i niepłochliwym płazem. Jest gatunkiem jajożyworodnym. Oznacza to, że samice noszą w swoich narządach rodnych zapłodnione jaja i wiosną w zimnych górskich strumieniach rodzą już larwy. Salamandry zamieszkują górskie, cieniste lasy o wilgotnym podłożu, gdzie przebywają w pobliżu potoków i ich Źródeł natomiast zimują na lądzie w rozmaitych ziemnych kryjówkach, często gromadnie. W Górach Stołowych zaobserwowano ją między innymi w okolicach Kudowy Zdroju i Wambierzyc. Najpopularniejszym płazem ogoniastym Gór Stołowych jest dorastająca do 11 cm długości traszka zwyczajna. U osobników w okresie godowym występuje wyraźny dymorfizm płciowy: samce odznaczają się wysokim grzebieniem godowym, nie przerwanym nad nasadą ogona, ciemnobrązowym ubarwieniem grzbietu oraz karminoczerwonym brzuchem, pokrytym dużymi czarnymi plamami; u samic grzebień jest niski, barwa grzbietu gliniasto- brązowa a brzucha kremowo- żółta. Jest płazem najwcześniej rozpoczynającym gody. Samica składa jaja pojedynczo, każde charakterystycznie zawijając w liść rośliny wodnej. W okresie lata traszki spotkamy w wilgotnych i zacienionych miejscach zawsze jednak w pobliżu zbiornika wodnego, w którym przechodziły swój rozwój larwalny. W suche dni aktywne są głównie w nocy, natomiast obfite deszcze uaktywniają je także w dzień. Przestraszone traszki mogą zastosować defensywną broń, jaką jest wydzielina z gruczołów skórnych o gorzko piekącym smaku i silnym, nieprzyjemnym zapachu stęchlizny. Głównym składnikiem pokarmu traszek są muchówki, w tym komary i ochotkowate. W przeciwieństwie do żab są one bardzo żarłoczne w okresie godowym od marca do lipca. Tylko wspomniana wcześniej salamandra plamista i traszka górska są typowymi górskimi gatunkami płazów na terenie Gór Stołowych.

Gady

Park Narodowy Gór Stołowych zamieszkuje pięć najpospolitszych gatunków gadów z ośmiu występujących w Polsce. Ponieważ gady są zwierzętami zmiennocieplnymi, ich aktywność zależy od temperatury otoczenia i podłoża. Na terenie Gór Stołowych występują dwa gatunki jaszczurek: zwinka i żyworodna. Trudno jest je zobaczyć, gdyż bardzo szybko znikają, gdy tylko wyczują niebezpieczeństwo. Wczesną wiosną, zaraz po przebudzeniu oraz po dłuższym okresie niesprzyjającej aury stają się bardziej ociężałe. Ponieważ jaszczurka żyworodna lepiej znosi niższe temperatury, rozpoczyna aktywność około miesiąc wcześniej od zwinki, bo już w marcu. Preferuje miejsca ocienione i wilgotne. Nie stroni też od wody i w razie niebezpieczeństwa chroni się w niej. Z tych powodów jest w górach zwykle liczniejsza od zwinki, choć w Górach Stołowych, które oferują wiele miejsc, gdzie można się szybko ogrzać (odkryte skały, piasek), jaszczurka zwinka jest równie pospolita. Obie formy charakteryzują się łamliwymi ogonami, które odrzucają w obliczu zagrożenia. Taki wijący się ogon odciąga uwagę drapieżnika od ofiary. Jaszczurka zwinka nie przekracza długości 24 cm, zaś żyworodna 16, jednak zwykle, co trzeci osobnik jaszczurki w populacji jest krótszy, gdyż raz odrzucony ogon nie osiąga już pierwotnych rozmiarów. Zwinkę można odróżnić po tym, że środkiem jej grzbietu biegnie pas ciemnych plamek kontrastujący z równolegle biegnącymi jaśniejszymi pasami. U żyworódki wierzch ciała jest jaśniejszy, a jeśli występuje pas, nie składają się na niego plamki. Tym niemniej, zwłaszcza u zwinki, występuje znaczna zmienność ubarwienia i deseni. W okresie godów od kwietnia do czerwca samce jaszczurki zwinki przyjmują trawiastozielone ubarwienie, głównie na bokach ciała, zaś barwy godowe samców żyworódki pojawiają się na stronie spodniej. Samce w tym czasie są wobec siebie bardzo agresywne. Zwinka składa 5 - 15 jaj w glebie, zaś młode przebijają pergaminowe osłonki po ok. dwóch miesiącach. Istotna różnica ujęta w nazwie gatunkowej polega na tym, że żyworódka jest jajożyworodna, tzn. że młode lęgną się tuż przed opuszczeniem ciała samicy, gdyż trudniej jest jej znaleźć w środowisku, które preferuje miejsca, gdzie panowałaby temperatura wystarczająca dla rozwoju zarodka w jaju. Obie jaszczurki stanowią ważny składnik biocenozy: żywiąc się bezkręgowcami stanowią też pokarm dla wielu kręgowców. Rzadziej spotykany na terenie Gór Stołowych padalec zwyczajny jest beznogą jaszczurką, osiągającą wyjątkowo do 50 cm długości (zwykle 20 - 30). Jego ciało jest dość sztywne, dlatego nie wije się tak sprawnie jak węże, za to doskonale "wbija" się w runo czy glebę. Podobnie jak jaszczurki, w razie zagrożenia jest w stanie odrzucić ogon. Prowadzi nocny oraz zmierzchowy tryb życia. Padalce budzą się w połowie kwietnia po sześciu miesiącach snu zimowego i zaraz rozpoczynają gody. Samice rodzą 5 - 25 młodych dopiero w sierpniu. Padalec poluje głównie na dżdżownice, nagie ślimaki i stawonogi. Linieje na całym ciele kilka razy do roku, podobnie jak żmije. Zaskrońca osiągającego długość do 1,5 m rozpoznać jest łatwo po charakterystycznych żółtopomarańczowych plamach za skroniami. Życie zaskrońca związane jest w dużej mierze z wodą, gdzie zdobywa pożywienie głównie w postaci płazów. Bardzo dobrze pływa. Dlatego trzyma się tu zwykle wilgotnych obrzeży Gór Stołowych. Pomimo, że jego szczęki opatrzone są ostrymi zębami skierowanymi do wewnątrz, nawet po schwytaniu przez człowieka używa ich tylko wyjątkowo. Nie jest jadowity, ale w momencie zagrożenia może wystrzyknąć cuchnącą woń z gruczołów kloakalnych. Prześladowany odwraca się często na grzbiet, otwiera paszczę i wysuwa język udając martwego. Wygląda to dość zabawnie. Sen zimowy zaskrońca trwa od końca września do kwietnia. Żmiję zygzakowatą na terenie Parku Narodowego Gór Stołowych spotkać można dość często z racji optymalnych warunków, jakie dostarczają jej nagrzewające się skały piaskowcowe z licznymi wnękami i szczelinami, gdzie się chroni. Poluje o zmierzchu i w nocy. W dzień wygrzewa się na duktach leśnych czy łąkach. Zwykle jednak ucieka jako pierwsza przed nadchodzącym człowiekiem i nigdy nie atakuje, jeśli nie podejdziemy zbyt blisko. Jad znajdujący ujście w zębach jadowych służy jej do polowania i tylko wtórnie do obrony. Ukąszenie żmii nie stanowi zwykle dla dorosłego człowieka zagrożenia. Żmije zygzakowatą poznać można łatwo po charakterystycznym, ciemnym zygzaku biegnącym wzdłuż grzbietu (wstęga Kaina), widocznym nawet u świeżo wyklutych młodych. Rzadko osiąga 90 cm długości. Okres godowy rozpoczyna tu zaraz po przebudzeniu w maju. Podczas zalotów mogą tworzyć się kłębowiska węży, gdzie odbywają się mocno zrytualizowane walki samców przypominające tańce, podczas których gady te nie używają zębów jadowych. Samica rodzi 5 - 20 młodych.

• Bezkręgowce
• Ryby
• Płazy i gady
• Ptaki
• Ssaki

Copyright by Park Narodowy Gór Stołowych